مطالعه تجربه ایفای هم‌زمان نقش شغلی – خانوادگی در زنان سرپرست خانوار با تأکید بر زنان دست‌فروش مترو

Authors

  • ربیعی, مرجان دانشگاه تهران
  • رفعت جاه, مریم دانشگاه تهران
Abstract:

مقدمه: مطالعات خانواده در مناطق مختلف جهان، حاکی از افزایش خانواده‌های زن‌سرپرست است. در شرایط کنونی، پیامد افزایش این نوع خانواده‌ها، فزونی فقر و آسیب‌پذیری اجتماعی و شیوع بالای فشارهای روانی در جامعه است. افزایش زنان شاغل به‌ویژه زنان سرپرست خانواری که برای گذران زندگی در مترو به دست‌فروشی می‌پردازند، از یک‌سو در تغییر الگوهای خانوادگی مؤثر است و از سوی دیگر، بازتاب تغییر الگوهای ناشی از تحول ساختاری در خانواده بوده و در مناسبات اجتماعی آشکار می‌شود. این واقعیتی است که جامعه ما از یک‌سو، با فشار الگوهای فرهنگی سنت‌گرا در زمینه نقشهای زن و مرد و تقسیم کار مبتنی بر جنسیت روبه‌روست و از سوی دیگر، پذیرش نقشهای اقتصادی و اجتماعی گسترده‌تر از جانب زنان مشارکت بیش‌ازپیش آنان در مسئولیتها و مشکلات زندگی خانوادگی را می‌طلبد. هدف از این پژوهش، شناخت آثار ایفای نقشهای چندگانه در زنان دست‌فروش مترو، نگرش زنان یاد شده نسبت به خودشان و راهکارهای آنان برای رفع فشارهای نقشی بوده است. روش: مقاله حاضر بر پایـه یافتـه‌های یک مطالعه کیفی با استفاده از تکنیک مشاهده و مصاحبه نیمه ساخت‌یافته با زنانی است که در مترو به دست‌فروشی مـی‌پردازنـد. نمونه‌گیری نیز به شیوه گلوله برفی که یکی از راهبردهای نمونه‌گیری غیر تصادفی است، انجام شده است. یافته‌ها: این تحقیق نظریه‌های تکثر نقش و اعتلای نقش را که در چارچوب نظری تشریح شده تأیید می‌کند. نقشهای مختلف زنان دست‌فروش مترو (نقش اقتصادی، نقش مادری، نقش خانه‌داری) مجموعه‌ای از فرصتها و محدودیتها را در اختیارشان می‌گذارد. داشتن شغل با رشد مهارتها، ایجاد یک چهارچوب زمان‌بندی‌شده منظم برای زندگی همراه بوده و حتی فشارهای روانی ناشی از برخورد نقشها در آنها را به حداقل رسانده است. درواقع یافته‌ها دلالت بر این مسئله دارند که در سطح همین نمونه خاص تعدد نقش تأثیر مخربی بر این زنان نداشته است. بحث: نتایج حاکی از این واقعیت است که گرچه رویکردهایی مانند تکثر نقش و فشار بار اضافی نقش باعث شده که این افراد از نظر اختلالات روانی مثل اضطراب، خستگی و افسردگی نسبت به زنانی که فقط به نقشهای سنتی می‌پردازند در وضعیت نامطلوبی قرار گیرند ولی در مقابل با توجه به نظریه اعتلای نقش، اشتغال به‌عنوان نقشی جدید موجب عزت نفس، استقلال مالی و کسب حمایت اجتماعی گسترده‌تری شده است. همچنین با ایجاد حس مفید بودن، بخشی از نیازهای روانی آنان را تأمین کرده و موجب گسترش عاملیت، توانمندی و خودباوری این زنان شده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی تعارض شغلی/ خانوادگی زنان سرپرست خانوار

چکیده زنان سرپرست خانوار، به‌منزلۀ یکی از گروه‌های آسیب‌پذیر اجتماعی، با مشکلات متعددی در زندگی روبه‌رو هستند که در این میان، تعارض بین نقش‌های شغلی و خانوادگی به دلیل ایفای نقش دوگانه (پدر و مادر) یکی از مسائل مهمی است که این گروه از زنان با آن مواجه‌اند. به همین دلیل، پژوهش حاضر با استفاده از روش گراندد تئوری و مصاحبۀ عمیق و رودررو، که با 25 نفر از زنان سرپرست خانوار صورت گرفته است، به بررسی ...

full text

بررسی تعارض شغلی/ خانوادگی زنان سرپرست خانوار

چکیده زنان سرپرست خانوار، به منزلۀ یکی از گروه های آسیب پذیر اجتماعی، با مشکلات متعددی در زندگی روبه رو هستند که در این میان، تعارض بین نقش های شغلی و خانوادگی به دلیل ایفای نقش دوگانه (پدر و مادر) یکی از مسائل مهمی است که این گروه از زنان با آن مواجه اند. به همین دلیل، پژوهش حاضر با استفاده از روش گراندد تئوری و مصاحبۀ عمیق و رودررو، که با 25 نفر از زنان سرپرست خانوار صورت گرفته است، به بررسی ...

full text

فقر زنان سرپرست خانوار

پارادیم جدید فقر به عواملی که در تأیید محرومیت زنان سرپرست خانوار مطرح شده پرداخته است: جنسیت و در پی آن ، محرومیت از منابع؛ طرح این پرسش را ضروری می سازد که آیا زنان سرپریت خانوار «فقیرترین فقرا» هستند؟ بررسی تعمیم پذیری این مفهوم در ایران هدف این مقاله است. داده های قابل دسترسی در سطح کلان ملی، در دو زمینه فقر مطلق و نسبی ،در سه مقطع از یک دوره 10 ساله – 1370 تا 1380 – تجزیه و تحلیل شده است. ...

full text

روایت زنان سرپرست خانوار از موانع شادمانی (مطالعه موردی زنان سرپرست خانوار تهران)

چکیده پژوهش حاضر با هدف مطالعه روایت زنان سرپرست خانوار از زندگی خود، شادی و ناشادی، زمینه­ها و پیامدهای آن صورت گرفته است. شادی و ناشادی از هیجاناتی می‌باشند که برعملکرد و بهره­وری، روابط اجتماعی و اعتماد­ اجتماعی، تعاملات و مشارکت اجتماعی افراد اثر گذاشته و شرایط را برای هم­بستگی و انسجام اجتماعی بهتر مهیا و یا مسدود می­سازند. از آنجا که معمولاً و در تحقیقات متعدد، زنان سرپرست­خانوار از جمله ...

full text

زنان سرپرست خانوار و تنگناهای جامعه‌پذیری فرزندان (مطالعۀ موردی: زنان سرپرست خانوار تحت پوشش شهرداری تهران)

زنان سرپرست خانوار از جمله گروه‌های آسیب‌پذیر جامعه هستند که تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند طلاق، فوت، اعتیاد و... قرار دارند. در بررسی‌های موجود، اغلب به وضعیت اقتصادی و رفاهی زنان سرپرست خانوار و همچنین وضعیت سلامت جسمی و روحی آنان پرداخته شده است؛ به همین علت از مسائل و مشکلاتی که این زنان در زمینۀ رشد و تربیت فرزندان با آن روبه‌رو هستند غفلت شده است. بر این اساس هدف اصلی این پژوهش بررسی تنگنا...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 16  issue 62

pages  143- 186

publication date 2016-10

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Keywords

No Keywords

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023